Liệu Tây Ban Nha có thể vô địch Euro 2024 sau khi từ bỏ lối chơi kiểm soát bóng?
Mặc dù có quan niệm cho rằng bóng đá hiện đại ngày càng đồng nhất về chiến thuật, sự thật là việc chia sẻ ý tưởng dễ dàng đã dẫn đến sự tương đồng trong lối chơi của nhiều đội bóng. Tuy nhiên, vẫn còn những ngoại lệ đáng chú ý. Trong bóng đá quốc tế, Tây Ban Nha từng là một ví dụ điển hình cho lối chơi độc đáo và khác biệt.
Sau một thời gian dài gặp khó khăn, đội tuyển Tây Ban Nha đã trở lại mạnh mẽ vào giữa những năm 2000, giành chức vô địch Euro 2008 và 2012, cũng như World Cup 2010. Bí quyết cho thành công này là lối chơi kiểm soát bóng hiệu quả, tạo nên một thế thống trị trên sân cỏ.
Phong cách chơi bóng “Tiki-taka”, được cả thế giới biết đến cho dù HLV Pep Guardiola không ưa chuộng thuật ngữ này bởi nó có nguồn gốc từ vùng Catalonia, Tây Ban Nha. Mặc dù có thể truy nguồn gốc về Johan Cruyff, nhưng chính Guardiola là người đã đưa lối chơi này lên đỉnh cao thành công. Song hành với giai đoạn hoàng kim của đội tuyển Tây Ban Nha, Barcelona dưới thời Pep đã thống trị làng bóng đá câu lạc bộ, giành được 14 trong số 19 danh hiệu từ năm 2008 đến 2012.
Mặc dù không còn gặt hái được nhiều danh hiệu trong thời gian hơn 1 thập kỷ qua, sau khi thế hệ vàng của họ giải nghệ, La Roja vẫn duy trì lối chơi kiểm soát bóng đặc trưng. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi đáng kể trong thời gian gần đây.
Bước ngoặt lịch sử
Chiến thắng 3-0 của Tây Ban Nha trước Croatia trong trận mở màn Euro 2024 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử bóng đá của quốc gia này. Nhiều sự chú ý sau trận đấu đã dồn vào Lamine Yamal, người trở thành cầu thủ trẻ nhất trong lịch sử Giải vô địch châu Âu và đã kiến tạo cho Dani Carvajal ghi bàn thắng thứ ba cho đội nhà.
Chiến thắng vang dội 3-0 của Tây Ban Nha trước Croatia trong trận khai mạc Euro 2024 đã ghi dấu một cột mốc lịch sử đáng nhớ cho bóng đá Tây Ban Nha. Trận đấu này đã thu hút sự chú ý đặc biệt đến tài năng trẻ Lamine Yamal, người đã lập kỷ lục trở thành cầu thủ trẻ nhất góp mặt tại Giải vô địch châu Âu người đã kiến tạo cho Dani Carvajal ghi bàn thắng thứ ba ấn định chiến thắng cho đội tuyển Tây Ban Nha.
Trước trận đấu, Rodri đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm kiếm chiến thắng bằng những cách thức mới khi lối chơi truyền thống không mang lại hiệu quả. Anh khẳng định đội bóng sẽ thi đấu theo phong cách đảm bảo chiến thắng, đồng thời nhấn mạnh sự linh hoạt và khả năng thích nghi với đối thủ. Rodri cho biết:
“Chúng tôi sẽ chơi theo cách mang lại chiến thắng. Tôi không bảo vệ bất kỳ triết lý nào, bạn cần thích nghi và thay đổi trước bất kỳ đội bóng nào.”
Huấn luyện viên Luis de la Fuente cũng đồng tình với quan điểm phản đối lối chơi tiki-taka sau trận đấu. Ông chia sẻ rằng:
“Có thể trong những trường hợp khác, việc kiểm soát bóng nhiều hơn sẽ mang lại kết quả tốt hơn. Tuy nhiên, hiện tại, chúng tôi là một đội có thể gây bất ngờ cho đối thủ như hôm nay. Tôi hài lòng với màn trình diễn của các cậu ấy. Chúng tôi sử dụng bóng một cách hiệu quả và rất sắc bén trong khu vực cuối sân. Điều đó cho thấy bạn không nhất thiết phải kiểm soát bóng nhiều nếu bạn sở hữu những cầu thủ có tốc độ tốt.”
Quá trình thay đổi lâu dài
Sự thay đổi chiến lược của đội tuyển Tây Ban Nha từ lối chơi kiểm soát bóng truyền thống đã được thúc đẩy bởi sự bổ nhiệm bất ngờ của Luis de la Fuente vào vị trí huấn luyện viên trưởng vào năm 2022. Trước đó, Luis Enrique đã dẫn dắt đội tuyển tham dự World Cup, nhưng sau khi giành chiến thắng ấn tượng 7-0 trước Costa Rica ở vòng bảng, đội bóng của ông đã bị loại ở vòng 16 bởi Maroc trên chấm phạt đền. Thất bại này đã khiến nhiều người đặt câu hỏi về hiệu quả của lối chơi tiki-taka.
Mặc dù kiểm soát bóng lên tới 77% và thực hiện hơn 1.000 đường chuyền tại Al Rayyan, Tây Ban Nha chỉ có duy nhất một cú sút trúng đích trong suốt 120 phút thi đấu. Dù vậy, HLV Luis Enrique vẫn tỏ ra khá lạc quan sau trận đấu. Ông khẳng định:
“Chúng tôi có thể tạo ra nhiều cơ hội hơn và hiệu quả hơn, nhưng tôi hài lòng với đội bóng của mình. Họ đại diện cho tôi và phong cách của tôi và tôi chỉ có thể dành lời khen ngợi cho họ.”
Phản ứng của anh thể hiện lòng tin vững chắc vào lối chơi kiểm soát bóng của Tây Ban Nha. Tuy nhiên, nhìn nhận một cách khách quan, thật khó để hiểu tại sao anh lại hài lòng. Trong nhiều thời điểm, Tây Ban Nha kiểm soát bóng chỉ để kiểm soát, thiếu đi sự đột phá và dẫn đến kết quả đáng thất vọng.
Tìm kiếm bản sắc mới
Hành trình của De la Fuente từ thất bại tại World Cup 2022 đến chiến thắng ấn tượng trước Croatia không phải là một con đường trải đầy hoa hồng. Trong giai đoạn đầu cầm quân, ông gặp khó khăn trong việc định hình lối chơi, sử dụng gần 50 cầu thủ trong 10 trận đấu đầu tiên. Trận đấu thứ hai của ông cũng là một thất bại đáng tiếc trước Scotland tại Hampden Park, một kết quả khiến ông phải hứng chịu nhiều lời chỉ trích.
Bên cạnh những vấn đề trên sân cỏ, còn có những vấn đề ngoài lề đáng chú ý. Sau vụ bê bối liên quan đến Luis Rubiales sau trận chung kết World Cup nữ, ông ta đã bị bắt gặp vỗ tay tán thưởng chủ tịch RFEF bị phế truất sau bài phát biểu gây tranh cãi đầy tính chất ám sát xã hội. Mặc dù chịu áp lực từ nhiều phía, ông ta đã nhanh chóng đưa ra lời xin lỗi nhưng vẫn chưa có động thái từ chức.
Sau những khó khăn ban đầu, HLV De la Fuente đã dần ổn định đội tuyển Tây Ban Nha với một đội hình chính thức và lối chơi thực dụng. Phong cách này có thể không đẹp mắt như những thế hệ trước, nhưng đã được công chúng chấp nhận vì nhiều lý do.
Đội tuyển Tây Ban Nha hiện tại đang trải qua giai đoạn chuyển giao thế hệ. Những cầu thủ trụ cột của lối chơi tiki-taka như Gerard Pique, Jordi Alba, Xavi, Andres Iniesta và Sergio Busquets đã giải nghệ, nhường chỗ cho thế hệ trẻ ít kinh nghiệm hơn. Dưới sự dẫn dắt của HLV De la Fuente, các cầu thủ trẻ như Yamal, Pedri và Gavi đã được trao cơ hội thể hiện bản thân và gánh vác trọng trách.
Bên cạnh đó, thành tích của đội tuyển Tây Ban Nha cũng là minh chứng rõ ràng cho sự chuyển giao thành công. Kể từ thất bại trước Scotland, Tây Ban Nha chỉ để thua hai trong số 12 trận đấu, bao gồm cả chiến thắng tại UEFA Nations League. Điều này cho thấy đội tuyển Tây Ban Nha đang trên đà phát triển và hứa hẹn sẽ tiếp tục gặt hái thành công trong tương lai.
Những ngôi sao mới đang nổi lên
Sự chuyển đổi của đội tuyển Tây Ban Nha từ lối chơi kiểm soát bóng truyền thống sang một phong cách mới được thúc đẩy bởi sự xuất hiện của những tài năng trẻ đầy triển vọng, đòi hỏi một sự thay đổi trong cách tiếp cận chiến thuật để khai thác tối đa tiềm năng của họ. Một ví dụ điển hình là trường hợp của Yamal, một cầu thủ trẻ tài năng nổi bật với khả năng rê bóng xuất sắc. Để phát huy tối đa khả năng đột phá và vượt qua đối thủ của Yamal, đội tuyển Tây Ban Nha cần áp dụng một hệ thống chiến thuật cho phép anh tự do thể hiện tài năng và tạo ra những pha bóng đột biến.
Nico Williams, người đã có một mùa giải ấn tượng với Athletic Club mùa trước và thi đấu ở cánh đối diện trong trận đấu với Croatia, cũng là một ví dụ điển hình. Trong các đội tuyển Tây Ban Nha trước đây, các cầu thủ chạy cánh như Pedro, Iniesta và David Silva vào năm 2010 thường xuyên di chuyển vào trung lộ để hỗ trợ chuyền bóng. Tuy nhiên, hiện tại, lối chơi của Tây Ban Nha có xu hướng trực diện hơn, với các cầu thủ chạy cánh thực hiện tám pha đi bóng trong trận đấu với Croatia.
Sự bổ sung mới cho bộ ba tấn công là Alvaro Morata, người đã thể hiện rõ ràng vai trò tiền đạo cắm truyền thống. Không hề có dấu hiệu nào của một “số chín ảo” ở cựu cầu thủ Chelsea này. Anh đã kéo giãn hàng thủ đối phương, thu hút sự chú ý của các hậu vệ và thể hiện quyết tâm dứt điểm trong vòng cấm. Điều này được minh chứng bởi chín quả tạt của Tây Ban Nha trong trận đấu với Croatia, trong đó một quả đã dẫn đến bàn thắng của Carvajal.
Bàn thắng của Morata vào thứ Bảy đã nâng vị thế của anh lên vị trí cầu thủ ghi bàn thứ ba trong lịch sử Euro, chỉ sau Michel Platini và Cristiano Ronaldo. Điều này cũng chứng minh rằng lối chơi trực diện hơn có thể mang lại hiệu quả cho Tây Ban Nha. Cú sút của Morata được tạo ra từ một đường chuyền dài của Fabian Ruiz từ phần sân nhà. Trong thời kỳ đỉnh cao của họ, Tây Ban Nha có thể đã chuyền bóng qua nhiều cầu thủ trước khi đưa bóng đến chân Morata.
Trở lại một thời kỳ khác
Mặc dù phong cách tấn công trực diện, tốc độ của Tây Ban Nha hiện nay có vẻ mới mẻ, nhưng thực tế, lịch sử bóng đá của quốc gia này lại chứng minh điều ngược lại. Trước khi Liên đoàn Bóng đá Hoàng gia Tây Ban Nha (RFEF) được thành lập vào đầu thế kỷ 20, Tây Ban Nha đã từng theo đuổi một phong cách chơi bóng hoàn toàn khác biệt với tiki-taka.
Phong cách thi đấu này, được biết đến với cái tên “La Furia Roja” (Cơn Thịnh Nộ Đỏ), theo sử gia Jimmy Burns, được đặc trưng bởi sự trực diện, hung hăng và tinh thần chiến đấu mãnh liệt. Được truyền cảm hứng chủ yếu từ câu lạc bộ Athletic Club xứ Basque, một đội bóng được thành lập bởi những người lao động Anh vào năm 1898, phong cách này đã đưa Tây Ban Nha đến chức vô địch tại Giải vô địch châu Âu năm 1964, danh hiệu lớn duy nhất của họ trước khi cách mạng tiki-taka diễn ra.
Tại World Cup 1950, đội tuyển Tây Ban Nha, được mệnh danh là “La Furia Roja”, cũng đã đối mặt với một thử thách tương tự. Họ đã giành được vị trí thứ tư, phần lớn nhờ vào tài năng của tiền đạo huyền thoại Telmo Zarra. Zarra, với khả năng chơi bóng phi thường, được nhà báo Burns miêu tả là sử dụng “ba chân” để ghi bàn, chân thứ ba chính là cái đầu đáng sợ của anh ấy.
Tây Ban Nha có thể đi bao xa?
Mặc dù phong cách thi đấu của họ rất đáng chú ý, nhưng kết quả trước Croatia đã đặt ra một câu hỏi lớn hơn: La Roja có thể tiến xa đến đâu tại Đức? Được đánh giá là ứng cử viên tiềm năng trước giải đấu, chiến thắng ấn tượng trước một trong những đội bóng quốc tế thông minh nhất trong thời gian gần đây trong hiệp một hôm thứ Bảy đã nâng cao kỳ vọng đối với De la Fuente và các học trò.
Tây Ban Nha đã thể hiện khả năng áp đảo đối thủ trong phần lớn thời gian thi đấu, điều này cho thấy tiềm năng lớn của họ trong giải đấu. Tuy nhiên, khi không kiểm soát được bóng, màn trình diễn của họ trước Croatia đã hé lộ một số điểm yếu cần khắc phục. Khởi đầu đầy ấn tượng với sự năng động của Yamal và Williams, Tây Ban Nha đã tạo ra sức ép hiệu quả, buộc đối thủ mắc nhiều sai lầm.
Tuy nhiên, khi đối thủ dần nắm quyền kiểm soát trận đấu, tình hình trở nên khó khăn hơn cho đội tuyển Croatia. Điều đáng chú ý là, dù Rodri đã thi đấu xuất sắc trong màu áo Manchester City trong vài năm qua, các tiền đạo Croatia lại dễ dàng tìm thấy khoảng trống trước hàng phòng ngự của đối thủ. Khi tỉ số là 2-0, đối thủ đã bỏ lỡ 3 cơ hội ghi bàn rõ ràng. Nếu may mắn hơn, họ đã có thể rút ngắn tỉ số.
Việc Tây Ban Nha nhường quyền kiểm soát sau giờ nghỉ đã khiến họ gặp khó khăn trong việc phòng ngự. Họ đã để lộ khoảng trống trước khung thành, dẫn đến một pha tranh bóng nguy hiểm. Bên cạnh đó, lối chơi thiếu kiểm soát đã dẫn đến pha phạm lỗi thô bạo của Rodri trong vòng cấm cũng là một nguyên nhân đáng lo ngại.
Tóm lại, điều đó không phải là yếu tố quyết định. Trong khuôn khổ giải đấu hiện tại, chiến thắng trận khai mạc gần như đảm bảo cho Tây Ban Nha một suất vào vòng loại trực tiếp. Tuy nhiên, để có cơ hội thực sự nâng cao danh hiệu châu Âu thứ tư vào tháng tới, họ cần phải thể hiện khả năng phòng ngự hiệu quả để cân bằng với sức mạnh tấn công của mình.
